DİĞER HABERLER
Dönem Sonunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Dönem Sonu SGK Borç Dökümünün Alinmasi
Bilindigi üzere 5510 Sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanununun 88. Maddesine istinaden Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlari gelir ve kurumlar vergisi kanunlari yönünden gider kabul edilemez.
Dolayisiyla SGK primlerinin giderlestirilmesi için Kuruma fiilen ödeme yapilmasi gerekmektedir.
4. Dönem Geçici Vergi Beyannamesine esas ticari kazancin tespiti öncesinde SGK Bilgi Ekranindan SGK borç dökümünün alinip degerlendirilmesi gerekmektedir.
Isletmelerin SGK’ya borcu var ise ve daha önceki dönemlerde kurum matrahina ilave edilmemisse bu dönem vergi matrahina Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak ilave edilmek suretiyle vergilendirmenin yapilmasi gerekmektedir.
Sonraki dönemlerde ise daha önce kurum matrahina ilave edilerek vergilendirilen ödenmemis sigorta primlerinin ödenmesi halinde ödenen tutarlar ilk geçici vergi beyannamesinde “Zarar Olsa Dahi Indirilecek Istisna ve Indirimler” satirinda beyan edilmek suretiyle vergi matrahindan tenzil edilir.
2. Yil Içinde Yapilan Bagis ve Yardimlarin Matraha Ilave Edilmesi
Isletmeler tarafindan yil içinde yapilan bagis ve yardimlar bazen 770 nolu hesapta takip edilmek suretiyle ticari kazancin tespitinde indirim konusu yapilmaktadir.
5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununun 10-(1)-c maddesinde, Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflara ve kamu yararina çalisan dernekler ile bilimsel arastirma ve gelistirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluslara makbuz karsiliginda yapilan bagis ve yardimlarin toplaminin o yila ait kurum kazancinin % 5'ine kadar olan kisminin, kurumlar vergisi matrahinin tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrica gösterilmek sartiyla, kurum kazancindan indirim yapilacagi hüküm altina alinmistir.
Bunlarin disinda yapilan bagis ve yardimlar ise indirim konusu yapilamaz. Dolayisiyla yil sonlarinda dönem içi yapilan bagis ve yardimlarin hangilerinin kanunen kabul edilmeyen giderler kapsaminda olduklari tespit edilmek suretiyle gerekli çalismalar yapilmali ve 4. Dönem geçici vergi beyannamesinde dikkate alinmalidir.
3. Yil Içinde Alinan Krediler Tasnif Edilmeli ve Hangilerinin Duran Varliklar Için Kullanildigi Belirlenmelidir
Isletmelerin yil içinde aldiklari kredilerde en çok yaptiklari hatalarin basinda bazi kredilerin faizlerinin satin alinan ürünün maliyetine eklenmesi gerekirken dogrudan 780 Finansman Giderleri hesabina kaydedilmesidir.
163 sira Numarali Vergi Usul Kanunu Genel tebligi ile yatirimlarin finansmaninda kullanilan kredilere iliskin faiz giderleri ile yurt disindan döviz kredisi ile sabit kiymet ithal edilmesi nedeniyle ortaya çikan kur farklarinin, aktiflestirme tarihine kadar olan kisminin maliyete intikal ettirilmesi, aktiflestirildikten sonraki döneme iliskin olanlarin ise seçimlik hak olarak dogrudan gider yazilmasi veya maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulmasi gerektigi açiklanmis bulunmaktadir.
Dolayisiyla tasit kredileri varsa veya konut kredisi kullanilmissa bu kredilerin alindiklari yilin sonuna kadar olusan ait faiz giderleri 780 nolu hesaba degil ilgili kiymetin maliyetine bir baska deyisle 254 veya 252 hesaba intikal ettirilmelidir.
4. Gider Karsiligi Ayirirken Dikkat!
Bazi isletmeler dönem sonunda gelmeyen faturalar için gider karsiligi ayirmaktadirlar. Söz konusu karsilik tutarini ise asagidaki sekilde muhasebelestirmektedirler.
-------------------------------------31.12-------------------------------------------
740/770 GENEL GIDERLER
373 / 381 GIDER TAHAKK.
----------------------------------------------------------------------------------------
Böyle bir kayit yapmak için faturanin en geç 31.12 tarihine kadar geleceginden emin olmaliyiz.
Örnegin Aralik 2017 tarihinde yapilan bir masrafin faturasi Ocak 2018 tarihli olursa ve isletme o faturayi 2017 Aralik ayinda da ödememisse o faturanin tahakkuk yoluyla gider karsiligi olacak sekilde Aralik 2017 dönemine gider yazilmasi mümkün degildir.
Vergi mevzuatimizda gider karsiliklari kavrami açisindan sadece VUK 323 Süpheli Ticari Alacaklar ve VUK 274-278 Takdir komisyonunca tespiti yapilan Stok Deger Düsüklügü karsiliklarinin gider olarak matrahtan indirilebilecegi açik bir sekilde belirtilmistir.
Bunlarin disinda ayrilan karsiliklarin tamami Kanunen Kabul Edilmeyen Giderdir.
Vergi kanunlarimizda Dönemsellik ilkesi geregi cari yil haricindeki geçmis veya gelecek aylara veya yillara ait giderler ile Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenmemis bulunan karsiliklar KANUNEN Kabul Edilmeyen Gider olarak kabul görmektedir.
VUK 288. Madde su sekildedir.”Hasil olan veya husulü beklenen fakat miktari katiyetle kestirilmeyen ve tesebbüs için bir borç mahiyetini arz eden belli bazi zararlari karsilamak maksadiylehesaben ayrilan meblaglara karsilik denir. Karsiliklar mukayyet degerleriyle pasiflestirilmek suretiyle degerlenir. Amortisman kayitlari hakkindaki özel hükümler mahfuzdur.“
Bu nedenle, VUK’ un 288 maddesinde yer alan genel hükümden hareketle isletme açisindan kesin bir borç niteligi arz eder hale gelmeden, (kesin bir borç niteliginin dogmasi için ilgili döneme ait fatura düzenlenmesi zorunludur) bu tür giderlerle ilgili olarak karsilik ayrilmasi, daha dogrusu ayrilan bu karsiligin gider olarak mali karin tespitinde dikkate alinmasi mümkün degildir.
5.Duran Varlik Satisi Varsa Çikan Kari Öteleyebilirsiniz
Yil içinde duran varlik satisi varsa ve bu satis islemi neticesinde bir kar ortaya çikmissa bu karin 3 yil ötelenebilecegi vergi mevzuatimizda güvence altina alinmistir.
Vergi Usul Kanunu’nun 328. maddesinde amortismana konu olan sabit kiymetlerin satisindan elde edilen karin ilgili yil vergi disi birakilarak yenileme fonuna alinabilecegini hükme baglamistir.
Bu vergi avantajindan yararlanabilmek için söz konusu maddede yer alan kosullara uymak gerekmektedir.
a) Duran varligin yenilenmesinin isin mahiyetine göre zorunlu olmasi,
b) Duran varligin yenilenmesine isletme yöneticileri tarafindan karar verilmis ve tesebbüse geçilmis olmasi,
c) Duran varlik satis karinin pasifte geçici bir hesapta (549 Özel Fonlar-MDV Yenileme Fonu Hesabina) alinmasi,
d) Duran varligin üç yil içinde yenilenmis olmasi,
Yukaridaki maddede yer alan diger bir hükme göre, üç yildan önce isin devri, terki, ve isletmenin tasfiye edilmis olmasi durumunda fonda yer alan tutar bu olaylarin meydana geldigi yilin vergi matrahina eklenecektir.
Ilgili dönemde vergi disi birakilan fondaki bu tutar, yenilenen duran varlik için ayrilacak amortismanlarla mahsup edilecektir.
Özetle yukaridaki kosullara uyulmasi kaydiyla, MDV satis kari üç yil süre ile vergi disi birakilmaktadir. Fona alinan kar tutari kadar olmak üzere yenilenen duran varlik amortismani da vergi mevzuati açisindan gider olarak kabul edilmemektedir.
Uygulama: ABC Turizm A.S. maliyet bedeli 100.000 TL birikmis amortismani 40.000 TL olan makineyi 130.000. TL’ye satmis ve satistan dogan kâri sirketin almis oldugu karar dogrultusunda yenileme fonu hesabina almistir.
Bu durumda makinenin satisi ve yenileme fonu ayrilmasina iliskin yevmiye kaydi su sekilde olacaktir:
--------------------------------------------31.12.2017-------------------------------------------
102 Bankalar 153.400,00
257 Birikmis Amortismanlar 40.000,00
253 Tesis Makine Ve Cihaz. 100.000,00
391 Hesaplanan KDV 23.400,00
679 Diger Olagan Disi Gelir Ve Kârlar 70.000,00
(Makinenin Satilmasi)
------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------31.12.2017----------------------------------------
679 Diger Olagan Disi Gelir Ve Kârlar 70.000,00
549 Özel Fonlar 70.000,00
549.01 Yenileme Fonu 40.000
Yenileme Fonu Ayrilmasi
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Görülecegi üzere bu satistan elde edilen 40.000 TL’lik kar vergi disi birakilarak fon hesabina devredilmistir.
Sirket 01.01.2018 tarihinde 200.000 TL’ye yeni bir makine satin almistir. Söz konusu makine için % 20 orani üzerinden yillik 40.000 TL amortisman ayrilacak ve bu amortismanin tamami yenileme fonundan mahsup edilecektir.
Konuya iliskin yevmiye kayitlari asagidaki gibidir:
----------------------------------------------01.01.2018-----------------------------------------
253 Tesis Makine Ve Cihazlar 200.000
191 Indirilecek KDV 36.000
102 Bankalar 236.000
Yeni Makine Alinmasi
------------------------------------------------------------------------------------------------------
- 2018 yili amortismaninin özel fonlar hesabindan mahsubuna iliskin kayit ise asagidaki sekilde olacaktir:
-----------------------------------------------31.12.2018----------------------------------------
549 Özel Fonlar 40.000
549.01 Yenileme Fonu 40.000
257 Birikmis Amortisman. 40.000
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Görülecegi üzere yeni alinan makine için ilgili yil ayrilan amortisman tutari gider olarak kayitlara alinmamis ve fondaki tutardan mahsup edilmistir. Fonda kalan 30.000 TL için de 2019 yilinda ayni islem yapilacaktir.
6. Zarar ve Vergilerin Mahsubu
Yukarida belirtmeye çalistiklarimizin haricinde uygulamada siklikla karsilasilan bir diger hata da, beyanname üzerinde zarar mahsubu olarak 580 hesapta gözüken tutarin düsülmesidir. Vergi beyani üzerinden mahsup edilebilecek geçmis yil zarari MALI ZARARDIR ve bu zarar 580 hesaptan görülemez. Mali zarar geçmis yillar beyannameleri üzerinden takip edilir. Mali zararlar en fazla bes yil boyunca nakledilir. Zaten beyanname formatlari da her yil buna göre yenilenir.
Bir diger hata ise, ödenmedigi halde geçici verginin mahsup edilmesidir. Yil içinde nakden veya mahsuben ödenmeyen geçici vergiler yillik beyan üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilemez.
Tekrar edecegimiz bir diger konu ise banka kesinti yazilari ile teyit edilmeden hiçbir vergi kesintisi beyanname üzerinde mahsup edilmemelidir. Ayrica alinan bu yazilar 193 hesapta yer alan gerekli alt kodlar ile esitlenmelidir. Yani bu kesintiler brüt menkul kiymet geliri içinde yer almis olmalidir. 193 hesap ile karsilastirmadan sadece bankadan alinan yazida görünen vergi kesinti miktari beyannameye yazilmamalidir.
7. Kasa ve Ortaklar Cari Hesabi
Yil sonunda yüksek bakiye veren Kasa ve 131 Ortaklardan Alacaklar hesabi için adat hesaplanmali ve Aralik ayina ait bir fatura ile ortaga fatura edilmelidir. Ancak, bazi isletmeler KDV yükü için böyle bir hesaplama yapmak istememektedirler. Zira adat hesabi yapmak istemeyen isletmeler varsa en azindan fatura kesmeseler dahi 642 faiz gelirleri hesabini kullanmak suretiyle söz konusu adat hesabini kayitlarina intikal ettirebilirler. En azindan kurumlar vergisi riski bertaraf edilmis olacaktir.
8. Karsiliklar Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Vergi Usul Yasasinin Süpheli Alacaklar Baslikli 323. maddesi, su hükümleri tasimaktadir;
"Ticari ve zirai kazancin elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak sartiyla,
1. Dava veya icra safhasinda bulunan alacaklar,
2. Yapilan protestoya veya yazi ile bir defadan fazla istenilmesine ragmen borçlu tarafindan ödenmemis bulunan dava ve icra takibine degmeyecek derecede küçük alacaklar,
Süpheli alacak sayilir.
Yil içinde tahsilati süpheli hale gelen alacaklarimiz için ayni yil içinde dava açmis yada icra takibi baslatmis olmaliyiz. Aksi halde ayirdigimiz karsilik gideri gider olarak kabul edilmeyecektir.
Yine söz konusu karsilik tutarina konu olan alacagimizi kayitlara daha önceden hasilat olarak kaydetmemiz germektedir. Bazi isletmeler vermis olduklari ve tahsil edemedikleri avanslara dahi karsilik ayirmaktadirlar. Kayitlara hasilat olarak geçmeyen alacaklarimiz için karsilik gideri ayiramayacagimizi önemle hatirlatirim.
9. Degerlemeler ve Amortismanlar Konusunda Dikkat Edecekleriniz
Kasa ve Bankadaki yabanci paralar efektif alis kuru, bunlarin disindaki cari hesap degerlemeleri ise Merkez Bankasi döviz alis kuru ile yapilmalidir. Dövizli süpheli alacaklarda ise 128 ve 129 hesap ayni anda degerlemeye tabi tutulmalidir. Kur degerlemesi sirasinda lehe olusan kur farklari gelir yazilirken, ayrilan karsilik tutarindaki artis da gider yazilacaktir. Aleyhte kur farki olusmasi durumunda, bu tutar gider yazilacak ancak alacaklarda bu sekilde meydana gelen azalma için önceden ayrilmis bulunan karsilik kapatilacaktir (azaltilacaktir). Böylece her iki halde de süpheli dövizli alacak degerlemesi nedeniyle dönem kâri farklilasmayacaktir.
-----------------------------------31.12.200X----------------------------------
128 Süp.Tic.Alac. 2.000
646 Kambiyo Karlari 2.000
Süpheli dövizli alacagin kur degerlemesi
------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------31.12.200X-----------------------------------
654 Karsilik Giderleri 2.000
129 Süp.Tic.Alac.Kars. 2.000
Süpheli dövizli alacagin degerlemesi sonucu karsilik
tutarinin düzeltilmesi
-------------------------------------------------------------------------------------
Amortismanlar konusunda dikkat edilmesi gereken konu ise daha çok binek otolarda karsimiza çikmaktadir. Dönem içi alinan binek otolar için KIST amortisman ayrilmasi gerektigi hususunu önemle hatirlatiriz. Yine kredi ile alinan tasit dahil maddi duran varliklarin satin alindiklari yilin sonuna kadar olusan kredi faizleri de 163 seri nolu VUK genel tebligince amortisman listesine dahil edilmelidir..
MUHASEBETR MEVZUAT KOMISYONU
(09.01.2018)
Kaynak: www.MuhasebeTR.com