DİĞER HABERLER
BAĞIMSIZ DENETİME TABİ OLACAK TARIM SATIŞ KOOPERATİF BİRLİKLERİNİN BELİRLENMESİNE DAİR TEBLİĞ
14 Haziran 2013, Sayi : 28677
Gümrük ve Ticaret Bakanligindan:
BAGIMSIZ DENETIME TABI OLACAK TARIM SATIS KOOPERATIF BIRLIKLERININ BELIRLENMESINE DAIR TEBLIG
BIRINCI BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanimlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebligin amaci, bagimsiz denetime tabi olacak tarim satis kooperatif birliklerinin belirlenmesine iliskin usul ve esaslari düzenlemektir.
(2) Bu Teblig, tarim satis kooperatif birliklerinin bagimsiz denetime tabi olmasina, bagimsiz denetim kapsamindan çikmasina ve uygulamaya iliskin hususlari kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Teblig, 1/6/2000 tarihli ve 4572 sayili Tarim Satis Kooperatif ve Birlikleri Hakkinda Kanunun 3 üncü maddesinin son fikrasi ile 5 inci maddesinin birinci fikrasina dayanilarak hazirlanmistir.
Tanimlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebligin uygulanmasinda;
a) Bakanlik: Gümrük ve Ticaret Bakanligini,
b) Birlik: Tarim satis kooperatifleri birligini,
c) Denetçi: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayili Türk Ticaret Kanununun 400 üncü maddesinde tanimlanan denetçiyi,
ç) Denetim: Usul ve esaslari Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartlari Kurumu tarafindan belirlenen bagimsiz denetimi,
d) Genel Müdürlük: Gümrük ve Ticaret Bakanligi Kooperatifçilik Genel Müdürlügünü,
e) Kooperatif: Birlik ortagi kooperatifleri,
f) Türkiye Denetim Standartlari (TDS): 26/9/2011 tarihli ve 660 sayili Kanun Hükmünde Kararname uyarinca yürürlüge konulan, bilgi sistemleri denetimi dahil olmak üzere, denetim alaninda uluslararasi standartlarla uyumlu egitim, etik, kalite kontrol ve denetim standartlari ile bu alana iliskin diger düzenlemeleri,
g) Türkiye Muhasebe Standartlari (TMS): 660 sayili Kanun Hükmünde Kararname uyarinca Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlari Kurumu tarafindan onaylanarak Türkiye Muhasebe Standardi ve Türkiye Finansal Raporlama Standardi adiyla yayimlanan muhasebe standartlari ile bu alana iliskin diger düzenlemeleri,
ifade eder.
(2) Bagli ortaklik ve istirak kavramlari, denetime tabi olunup olunmadiginin belirlenmesinde esas alinan ve yürürlükteki mevzuat uyarinca hazirlanmis finansal tablolardaki anlamlariyla dikkate alinir.
IKINCI BÖLÜM
Denetime Tabi Olma
Denetime tabi olma sartlari
MADDE 4 – (1) Asagidaki dört sarttan en az üçünü saglayan birlikler, 6102 sayili Kanun çerçevesinde bagimsiz denetime tabidir:
a) Aktif toplami : Elli milyon ve üstü Türk Lirasi,
b) Yillik net satis hasilati : Yetmisbes milyon ve üstü Türk Lirasi,
c) Bagli kooperatiflerin ortak sayisi : Üçbin ve üstü,
ç) Çalisan sayisi : Ikiyüzelli ve üstü.
(2) Birligin aktif toplami, yillik net satis hasilati ve çalisan sayisinin hesabinda birligin bagli ortakliklarinin, istiraklerinin ve ortak kooperatiflerinin aktif toplamlari, yillik net satis hasilatlari ve çalisan sayilari da bu Tebligde yer alan esaslara göre dikkate alinir.
(3) Birlikler, birinci fikrada belirtilen dört sarttan en az üçünü art arda iki hesap döneminde saglamalari durumunda, müteakip hesap döneminden itibaren denetime tabi olur. Birbirini takip eden dönemlerde saglanan sartlarin ayni sartlar olmasi aranmaz.
(4) Denetim, birligin konsolide finansal tablolarinin yaninda münferit finansal tablolarini ve gerektiginde 4572 sayili Kanun ve ilgili mevzuat çerçevesinde Genel Müdürlük tarafindan belirlenen ortaklik islemlerini de içerir.
(5) Bu Teblig uyarinca denetime tabi olma sartlarini tasimayan bir birlik, sadece bagli ortakliginin veya istirakinin denetime tabi olmasi nedeniyle denetime tabi olmaz. Ayrica, birligin denetime tabi olmasi nedeniyle bagli ortakliklari, istirakleri ve ortak kooperatifleri de denetime tabi tutulmaz.
(6) Denetime tabi olunup olunmadiginin belirlenmesinde, birlik ile bu birlige bagli kooperatifleri, ortakliklari ve istiraklerinin aktif toplami ve yillik net satis hasilati hesaplanirken vergi mevzuati çerçevesinde kamu idarelerine sunulmak üzere hazirlanan son iki hesap dönemine iliskin bilanço ve gelir tablosu dikkate alinir. Denetim kapsamina girildikten sonra bu Tebligin 8 inci maddesi hükmü uygulanir.
Aktif toplami ve yillik net satis hasilatinin hesaplanmasi
MADDE 5 – (1) Aktif toplami ve yillik net satis hasilatinin hesabinda, 4 üncü maddesinin altinci fikrasinda belirtilen finansal tablolar çerçevesinde, birligin ortak kooperatifleri ile varsa bagli ortakliklarinin ve istiraklerinin aktif toplami ve yillik net satis hasilati da dikkate alinir.
(2) Birliklerin aktif toplami ve yillik net satis hasilat tutarlarinin hesabinda ortak kooperatifler ile bagli ortakliklari veya istiraklerinin aktif toplami ve yillik net satis hasilatlari dikkate alinirken asagidaki islemler yapilir:
a) Aktif toplaminin hesabinda, birligin kendi aktif toplamindan, bagli ortakliklarinin ve istiraklerinin kayitli degerleri çikarilir. Bu sekilde bulunan tutara, ortak kooperatiflerin ve bagli ortakliklarinin aktif toplaminin tamami ve istiraklerinin aktif toplaminin birligin kendi istirak hissesi payina denk düsen kismi eklenir.
b) Yillik net satis hasilatinin hesabinda, birligin kendi yillik net satis hasilatina bagli ortakliklarinin yillik net satis hasilatinin tamami, istiraklerinin yillik net satis hasilatinin kendi istirak hissesi payina denk düsen kismi eklenir. Bu sekilde bulunan tutara, ayrica ortak kooperatiflerin birlik haricindeki taraflara yaptigi satislardan elde ettigi yillik net satis hasilati eklenir.
c) Bagli ortaklik ve istiraki bulunan birliklerin, bagli ortaklik ve istirakleriyle olan islemlerden dogan varlik, borç, gelir ve giderlerden, bagli ortakliklarla olanlarin tamami, birligin ve bagli ortakliklarin dogrudan istirakleriyle olanlarinin ise hisselerine düsen payi indirilebilir.
(3) Birliklerin bagli ortakliklari araciligiyla dolayli olarak sahip olduklari bagli ortakliklar ve istirakler, birligin bagli ortakligi ve istiraki olarak degerlendirilir.
(4) Birliklerin veya bagli ortakliklarin istiraklerinin sahip oldugu bagli ortakliklar ve istirakler, ilgili istirakin finansal tablolarindaki degerler üzerinden dikkate alinir. Birligin veya bagli ortakliklarin istiraklerinin bagli ortakliklari ve istirakleri bu maddenin ikinci fikrasinin (c) bendi çerçevesinde indirim islemine dahil edilmez.
Bagli kooperatif ortaklari ile çalisanlarin sayisinin hesaplanmasi
MADDE 6 – (1) Birligin çalisan sayisinin belirlenmesinde, muhtasar beyannamede bildirilen aylik toplam çalisan sayisinin yillik ortalamasi dikkate alinir. Söz konusu yillik ortalama, aylar itibariyla aylik çalisan sayilarinin toplaminin on ikiye bölünmesiyle elde edilir. Çiraklik ve mesleki egitim sözlesmesi kapsaminda birlikte mesleki egitim gören çiraklar ve staj yapan ögrenciler çalisan sayisinin hesabinda dikkate alinmaz.
(2) Ortalama çalisan sayisinin belirlenmesinde, birligin ve ortak kooperatifler ile bagli ortakliklarin bu maddeye göre hesaplanan çalisan sayilarinin toplami dikkate alinir. Istiraklerin bu maddeye göre hesaplanan çalisan sayisi ise birligin istirakteki hissesi oraninda dikkate alinir.
Örnegin, asagida aylik çalisan sayilari belirtilen, bagli ortakligi B Sirketi ve % 20 istiraki C Sirketi olan A Birliginin ilgili hesap dönemine iliskin ortalama çalisan sayisi asagidaki sekilde hesaplanir:
|
Aylar |
A Birligi |
Bagli Ortaklik B Sirketi |
Istirak C Sirketi |
|
Agustos |
950 |
135 |
160 |
|
Eylül |
950 |
140 |
170 |
|
Ekim |
850 |
165 |
180 |
|
Kasim |
820 |
165 |
180 |
|
Aralik |
805 |
170 |
140 |
|
Ocak |
800 |
170 |
180 |
|
Subat |
805 |
180 |
170 |
|
Mart |
800 |
185 |
145 |
|
Nisan |
810 |
195 |
150 |
|
Mayis |
810 |
185 |
150 |
|
Haziran |
850 |
180 |
160 |
|
Temmuz |
890 |
170 |
160 |
|
Toplam |
10.140 |
2.040 |
1.945 |
|
Yillik ortalama |
845 |
170 |
162,08 |
Yukaridaki tabloda, birlik ve sirketler itibariyla yillik çalisan sayisi ve ortalama çalisan sayisi hesaplanmistir. Buna göre, A Birliginin yillik ortalama çalisan sayisi hesaplanirken; A Birligi ve B Sirketinin yillik ortalama çalisan sayilarinin tamami ile C Sirketinin yillik ortalama çalisan sayisinin sadece A Birligin bu Sirketteki hissesi olan %20’si toplanir. Dolayisiyla, A Birligi için toplam yillik ortalama çalisan sayisi (845 + 170 + (162,08 x %20) = ) 1.047,42’dir.
(3) Birlige bagli kooperatiflerin ortak sayilarinin belirlenmesinde, bagli kooperatiflerin kayitli aylik toplam ortak sayilarinin yillik ortalama toplamlari dikkate alinir. Söz konusu yillik ortalama, aylar itibariyla kayitli kooperatif ortak sayilarinin toplaminin on ikiye bölünmesiyle elde edilir.
|
Aylar |
A |
B Kooperatifi |
C Kooperatifi |
|
Agustos |
10.250 |
1.000 |
6.000 |
|
Eylül |
10.500 |
1.000 |
6.000 |
|
Ekim |
10.500 |
1.000 |
6.000 |
|
Kasim |
10.500 |
1.000 |
6.500 |
|
Aralik |
10.500 |
1.000 |
6.500 |
|
Ocak |
10.000 |
1.000 |
5.000 |
|
Subat |
10.500 |
1.000 |
5.000 |
|
Mart |
10.250 |
1.000 |
5.500 |
|
Nisan |
10.250 |
1.000 |
5.500 |
|
Mayis |
10.250 |
1.000 |
5.500 |
|
Haziran |
10.750 |
1.000 |
6.000 |
|
Temmuz |
10.500 |
1.000 |
6.000 |
|
Toplam |
124.750 |
12.000 |
79.500 |
|
Yillik ortalama (Toplam/12) |
10.395 |
1.000 |
6.625 |
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim Kapsamindan Çikma
Denetimin kapsamindan çikma
MADDE 7 – (1) Bagimsiz denetime tabi birlikler, bu Tebligin 4 üncü maddesinde belirtilen sartlardan en az üçüne ait sinirlarin art arda iki hesap döneminde altinda kalmalari ya da bir hesap döneminde söz konusu sartlardan en az üçünün sinirlarinin yüzde yirmi veya daha fazla altinda kalmalari durumunda, müteakip hesap döneminden itibaren denetim kapsamindan çikar. Birbirini takip eden hesap dönemlerinde sinirlarin altinda kalinan sartlarin ayni olmasi sart degildir. Asagidaki tabloda örnek bir birlik için hesap dönemleri itibariyla sartlarin saglanmasi ve denetime tabi olma durumu gösterilmistir:
|
Hesap dönemleri |
Bilanço aktif toplami 50 milyon TL veya üzeri midir? |
Yillik net satis hasilati 75 milyon TL veya üzeri midir? |
Çalisan sayisi 250 veya üzeri midir? |
Bagli kooperatiflerin ortak sayisi 3 bin veya üzeri midir? |
Sartlardan en az üçünü sagliyor mu? |
Denetime tabi midir? |
|
1/8/2010-31/7/2011 |
Evet |
Hayir |
Evet |
Evet |
Sagliyor |
Referans yil |
|
1/8/2011-31/7/2012 |
Evet |
Evet |
Hayir |
Evet |
Sagliyor |
Referans yil |
|
1/8/2012-31/7/2013 |
Evet |
Hayir |
Evet |
Evet |
Sagliyor |
Tabidir |
|
1/8/2013-31/7/2014 |
Hayir |
Hayir |
Evet |
Hayir |
Saglamiyor |
Tabidir |
|
1/8/2014-31/7/2015 |
Hayir |
Hayir |
Hayir |
Evet |
Saglamiyor |
Tabidir |
|
1/8/2015-31/7/2016 |
Evet |
Hayir |
Evet |
Evet |
Sagliyor |
Tabi degildir |
Esas alinacak finansal tablolar
MADDE 8 – (1) Denetime tabi birlikler, finansal tablolarini 6102 sayili Kanun ve TMS’ye göre hazirlar. Bu birlikler daha sonraki hesap dönemlerinde denetim kapsaminda olup olmadiklarini degerlendirirken, aktif toplaminin ve yillik net satis hasilatinin hesabinda 6102 sayili Kanun ve TMS’ye göre hazirladiklari finansal tablolari dikkate alir. Bu durumda, bagli ortaklik ve istirak kavramlari 6102 sayili Kanun ve TMS’deki anlamlariyla dikkate alinir. Sartlarin belirlenmesinde; bagli ortakliklarin tam konsolidasyon yöntemine, istiraklerin ise özkaynak yöntemine göre konsolide edilen finansal tablolar kullanilir.
(2) Aktif toplami ve yillik net satis hasilatinin hesabinda, birligin TMS’ye göre hazirlanmis finansal tablolarinda yer alan tutarlara, ortak kooperatiflerin 4 üncü maddenin altinci fikrasi uyarinca hazirladiklari finansal tablolarda yer alan ilgili tutarlar 5 inci maddede öngörülen esaslara göre dahil edilir.
(3) Ortak kooperatiflerin ortak sayilari ile çalisan sayilarinin hesabinda 6 nci madde hükümleri uygulanir.
Denetim kapsamindan çikilmasindan sonra esas alinacak finansal tablolar
MADDE 9 – (1) Denetime tabi olan bir birligin sonraki hesap dönemlerinde denetim kapsamindan çikmasi durumunda, söz konusu birligin müteakip hesap dönemlerinde denetime tabi olup olmayacaginin tespitinde 4 üncü maddenin son fikrasi, 5 ve 6 nci madde hükümleri uygulanir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çesitli ve Son Hükümler
Karsilastirmali olarak sunulan finansal tablolar
MADDE 10 – (1) Denetime tabi olunan hesap dönemlerine iliskin finansal tablolar denetimden geçmis olarak sunulur. Geçmis hesap dönemi veya dönemlerine iliskin finansal tablolarin karsilastirmali olarak sunulmasi esastir. Geçmis hesap dönemlerinde denetime tabi olunmamis ise, denetimden geçmis finansal tablolarla karsilastirmali olarak sunulan geçmis dönem finansal tablolarinin denetimden geçmis olmasi zorunlu degildir.
Ilk uygulama
GEÇICI MADDE 1 – (1) Hesap dönemi takvim yili olan birlikler açisindan; 2013 hesap dönemi finansal tablolarinin denetime tabi olup olmadiginin belirlenmesinde, 1/1/2013 tarihinden önce sona eren son iki hesap dönemine ait (1/1/2011-31/12/2011 ve 1/1/2012-31/12/2012 tarihli) bilançolar ve gelir tablolari kullanilir.
(2) Özel hesap dönemini uygulayan birlikler açisindan; denetime tabi olunup olunmadiginin belirlenmesinde, 2011 ve 2012 yillarinda sona eren hesap dönemlerine ait dönem sonu (örnegin, 31/7/2011 ve 31/7/2012 tarihli) finansal tablolari kullanilir.
(3) Denetime tabi birliklerin, kaldirilan birlik denetim kurullarinca 4572 sayili Kanuna ve ana sözlesmelerine göre hesap dönemi sonuna kadar denetlenmemis finansal tablolari ve yönetim kurulu yillik faaliyet raporlari söz konusu denetimi yaptirana kadar düzenlenmemis sayilir. Bunlari denetleyecek denetçiler, 31/7/2013 tarihine kadar genel kurulca belirlenir veya birliklerin talebi üzerine, 6102 sayili Kanunun 399 uncu maddesi çerçevesinde birlik merkezinin bulundugu yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanir.
(4) Bu Tebligin 8 inci maddesi, 1/1/2014 tarihinden sonra baslayan hesap döneminden itibaren uygulanir.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Teblig, denetime tabi birligin içinde bulundugu hesap döneminin baslangiç tarihinden geçerli olmak üzere yayimi tarihinde yürürlüge girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Teblig hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakani yürütür.